مهندسی شهرسازی چیست ؟
طرح و برنامه‌ریزی شهری از دو پدیده محیط وانسان به وجود می آید،که در کنار هم جوامع زیستی را به تشکیل میدهند.مهندسی شهرسازی یا به عبارت دیگر شهرساز به عنوان ایجاد کننده رابطه‌ای منطقی بین انسان و محیط زیست نقش مهمی دارد.
در حال حاضر متخصصین شهرسازی، در دو رشته اصلی برنامه‌ریزی شهری (Urban planning) و طرح ریزی شهر (Urban Design) ایفای نقش میکنند.
وظایف در مهندسی شهرسازی :
- طراحی و تنظیم نقشه‌های جدید
- توزیع صحیح تأسیسات شهر و برنامه‌ریزی جهت حمل و نقل شهری درست
- هماهنگ کننده روابط اجتماعی و اقتصادی
- به وجود آورنده محیط‌های راحت و سالم
- کاهش از اثرات سوء زندگی شهری
- هماهنگ کننده ی معماران و مهندسان عمران با اقتصاد دانان و جامعه شناسان در محیط شهر
- توانایی طراحی نقشه و برنامه ریزی فضای شهر
- آشنایی جامع با مبانی و اصول طراحی
- طراحی و اجرای پروژه های شهرک سازی
- برنامه ریزی، طراحی و مدیریت شبکه های زیرساختی همانند آب، برق و تلفن
- انجام پروژه های شهری مانند طراحی وساخت محوطه ها، تفکیک اراضی و …
- طراحی اولیه خیابان ها و معابر برای افزایش امنیت شهروندان
- نظارت بر اجرای پروژه های شهری
- مشاوره دادن در زمینه های شهرسازی و امور شهری
- بررسی مشکلات و محدودیت های شهر و تلاش برای رفع یا به حداقل رساندن آن
چرا مهندسی شهرسازی ؟
- چرا که ترکیبی از ریاضیات ، هنر و علوم محیطی است.
- هیچ فارغ التحصیل مهندسی شهرسازی به دنبال کار نمی گردد.
- امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکترا در ایران.
- رشد خلاقیت ، نوآوری و مهارت فردی و گروهی افراد.
- امکان گرفتن بورسیه تحصیلی برای اعزام به خارج از کشور.
بازار کار مهندسی شهرسازی :
رشته شهرسازی در حال حاضر در سطح جهانی دارای بازار کار بسیاری میباشد و به علت نوپا بودن داشتن زمینه های کاری متفاوت و متنوع ، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. برای مثال، کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای افرادی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل، قائل میشود. لازم به ذکر است که تا ۵ سال پیش، این رشته تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تدریس میگردید اما به تازگی در مقطع کارشناسی نیز فعالیتهایی صورت گرفته است، درنتیجه با بازار کار اشباع از نیروی کار مواجه نخواهیم بود.
زمینه های کاری رشته شهرسازی در ایران هم دربخش دولتی و هم در بخش خصوصی بسیارمتنوع میباشد، که در ذیل به برخی از زمینه های کاری اشاره می شود:
- تهیه طرحهای شهری و منطقه ای (جامع، تفصیلی، ساختاری، هادی)
- مشاوره در امور شهری و منطقه ای به مدیران و مسئولان رده بالا
- فعالیت در شهرداری.
- فعالیت در استانداری.
- فعالیت در وزارتخانه های مربوطه(مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشور)
- نظارت بر ساختمانهایی با ارتفاع بیش از ۸ طبقه بر طبق قانون.
- انجام پروژه های محوطه سازی، تفکیک زمین، طراحی محله و …
- برنامه ریزی و طراحی شهرک های گوناگون (مسکونی، صنعتی، تجاری)
- برنامه ریزی و طراحی شهرهای جدید.
- مکان یابی عناصر و کاربریهای گوناگون شهری.
- توانایی راه اندازی و استفاده از سیستم GIS
- فعالیت گروهی با سایر تخصصها در پروژه های گوناگون.
- فعالیت در مشاوران خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی، معماری، راه و ساختمان، طراحی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و….
- تدریس دانشگاهی
مهندسی شهرسازی در دانشگاه ها:
اصولا به شهرسازی ، به صورت یکی از رشته های تحصیلی دانشگاهی نگریسته می شود این در حالی است که جنبه های نظری و علمی آن از بدو تولد تا مرگ به همراه همه انسانها میباشد. باید مشکلات و معضلات زندگی شهری را به حداقل رساند و مهم ترین گام، افزایش سطح اطلاع مردم و آموزش عمومی آن ها است.
رشته مهندسی شهرسازی یکی از زیر مجموعه های رشته ریاضی – فیزیک است.در اصل مهندسی شهرسازی به معنای مطالعه و طرح ریزی برای توسعه شهرها با در نظر گرفتن نیاز اجتماعی و اقتصادی برای به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخگویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری میباشد.
درنتیجه مسائل و مشکلات شهری و برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی نگرش صرف و واحدی نسبت به کالبد و فیزیک شهر ندارد. بلکه در امر برنامه‌ریزی نگرش نسبت به پارامترهای اقتصادی، طبیعی و جغرافیایی، تاریخ، محیط زیست، فنی و سویل، کالبدی و فیزیکی، جامعه شناسی است. بر همین امر شهرسازی را جزء علوم کاربردی و نیز علم میان رشته‌ای تعریف میکنند.
توانمندی ها و ویژگی های مورد نیاز مهندسی شهرسازی:
دانشجوی این رشته ملزم به داشتن اطلاعات عمومی خوبی است و همچنین باید در دانشگاه نیز به این اطلاعات عمق و وسعت بیشتری بخشد.چرا که رشته ی شهرسازی نیاز به مطالعه ی زیاد، کارهای فیزیکی گسترده و برداشت های میدانی بسیاری خواهد داشت .
هم چنین باید قدرت تحلیل بالایی داشته باشد تا بتواند در طراحی زبردست شود. به خصوص دانشجویان رشته ی کارشناسی ارشد طراحی شهری باید در طراحی توانا باشند و در آزمون کارشناسی ارشد این رشته، امتحان طراحی گرفته می شود.
همچنین دانشجویان این رشته باید با طراحی و مفاهیمی همانند روان شناسی رنگ ها ، مفاهیم تکنیکی و اصول فنی کار مثل نقشه برداری، رسم فنی، پرسپکتیو، هندسه ی فضایی ، مدل سازی، ریاضی و مسایل انسانی آشنا باشند و بدانند که در طی تحصیل باید کارهای تحقیقاتی و عملی زیادی انجام دهند.
البته لازم به ذکر است که در سطح کارشناسی از دانشجوی شهرسازی انتظار می رود که دید هندسی و درک فضایی بالایی داشته باشد ،که بتواند در طراحی، فضا را به صورت دوبعدی و سه بعدی تصویر کند. در این سطح تحصیلی نیز باید در ریاضیات به ویژه آمار تسط کافی وجود دارد. چرا که جمع آوری و تحلیل اطلاعات تحقیقات این رشته، نیاز به آمار و تحلیل آماری دارد.
در نهایت تسلط به زبان انگلیسی و آشنایی با کامپیوتر در دنیای امروز عامل مهمی در موفقیت هر دانشجویی خواهد بود.
گرایش های رشته مهندسی شهرسازی :
واژه شهرسازی به علت میان رشته‌ای بودن آن، واژه‌ای درست است. زیرا گرایش طراحی شهری نیز در مقطع فوق لیسانس در ایران ارائه می‌گردد که مباحث زیبایی‌شناسی و منظر شهری در آن بیشتر از برنامه‌ریزی شهری به چشم میخورد. همچنین در مقطع کارشناسی، دانشجویان واحدهای درسی مهندسی آب و فاضلاب و مهندسی ترافیک و جامعه‌شناسی و … را نیز می‌گذرانند که این نشان از میان رشته‌ای بودن شهرسازی دارد و نمی‌توان نام آن را فقط برنامه‌ریزی شهری گذاشت .
بنابراین ، قابلیت دوگانه شهرسازی ( علمی – هنری) دو گرایش جدایی ناپذیر در شهرسازی به وجود می آورد که عبارت است از:
- برنامه ریزی شهری (urban planning)
- طراحی شهری (urban pesign)
درسهای رشته مهندسی شهرسازی :
- آشنایی با برنامه‌ریزی و طراحی محیط
- آشنایی با مبانی معماری و ساختمان
- آشنایی با مصالح و ساخت
- آشنایی با منظرسازی شهری
- آمار و روشهای کمی در شهرسازی
- اقتصاد شهری
- انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن
- بلایا و سکونتگاه‌های انسانی
- بوم‌شناسی طبیعی و انسانی
- تاریخ اسلام
- تاریخ و فرهنگ شهرنشینی جهان
- تربیت بدنی 2
- جامعه شناسی شهری
- جغرافیای شهری
- حقوق و قوانین شهری
- درآمدی بر شهرشناسی
- درک و بیان محیط شهری
- روش تحقیق در شهرسازی
- زبان تخصصی
- زبان خارجی
- سمینار شهرسازی
- شناخت فضاهای شهری ایران
- طراحی و کاربرد نظام اطلاعات
- طرح نهائی
- علم و هنر شهرسازی
- فارسی
- مبانی اقتصاد
- مبانی جامعه‌شناسی
- مبانی جغرافیا
- مبانی مهندسی تاسیسات شهری
- مبانی مهندسی شبکه حمل و نقل
- مبانی و روشهای برنامه ریزی مسکن
- مبانی و روشهای برنامه‌ریزی شهری
- مبانی و روشهای طراحی شهری
- متون اسلامی (آموزش زبان عربی)
- مدیریت و سازمان اجرایی شهری
- معارف اسلامی 2
- کاربرد رایانه در شهرسازی
- کاربرد ریاضیات در شهرسازی
- کاربرد نقشه‌برداری در شهرسازی
- کاربرد هندسه در شهرسازی
- کارگاه آماده‌سازی زمین
- کارگاه برداشت کالبدی
- کارگاه برنامه‌ریزی شهری (کاربری زمین)
- کارگاه برنامه‌ریزی مسکن
- کارگاه بیان تصویری 1
- کارگاه بیان تصویری 2
- کارگاه طراحی شهری
- کارگاه طرحهای اجرایی
- کارگاه مطالعات شهری
- کارگاه مهندسی تاسیسات شهری
- کارگاه مهندسی شبکه حل و نقل
دانشگاه هایی که در رشته مهندسی شهرسازی پذیرش دارند:
رشته شهرسازی از سال ۱۳۶۵ در دانشگاه تهران تدریس شده است . قبل از انقلاب نیز برای مدت کوتاهی در سالهای ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ این رشته در دانشگاهها تدریس می شده است. پس از دانشگاه تهران، در سال ۱۳۶۹، دانشگاه شهید بهشتی (دانشکده معماری و شهرسازی) در این رشته دانشجو پذیرفت. سپس دانشگاههای علم و صنعت، تربیت مدرس، شیراز ، هنر اصفهان و آزاد اسلامی نیز جهت تربیت کارشناسان شهرسازی اقدام به پذیرش دانشجو نمودند.
از جمله دانشگاه هایی که در این رشته پذیرش دارند عبارتند از :
- دانشگاه شیراز/ کارشناسی – کارشناسی ارشد / www.sumu.ac.ir
- دانشگاه تهران/ کارشناسی – کارشناسی ارشد- دکتری/ www.ut.ac.ir
- دانشگاه تربیت مدرس/ کارشناسی ارشد/ www.modares.ac.ir
- دانشگاه شهید بهشتی/ کارشناسی ارشد/ www.sbu.ac,ir
- دانشگاه علم و صنعت/ کارشناسی ارشد/ www.iust.ac.ir
- دانشگاه هنر اصفهان/ کارشناسی و کارشناسی ارشد / www.ui.ac.ir
- دانشگاه تربیت مدرس/ کارشناسی ارشد/ www.modares.ac.ir
- دانشگاه ارومیه/ کارشناسی/ www.urmia- ac.ir
- دانشگاه امام خمینی قزوین/ کارشناسی/ www.ikiu.ac.ir
- دانشگاه گیلان/ کارشناسی/ www.gu.ac.ir
- دانشگاه مازندران (بابلسر)/ کارشناسی/ www.umz.ac.ir
- دانشگاه هنر (کرج)/ کارشناسی/ www.art.ac.ir
- دانشگاه شهر کرد/ کارشناسی/ www.sku.ac.ir
- دانشگاه کردستان/ کارشناسی/ www.uok.ac.ir
- دانشگاه فردوسی مشهد / کارشناسی/ www.um.ac.ir
- دانشگاه یزد/ کارشناسی/ www.yazduni.ac.ir
- دانشگاه بجنورد/ کارشناسی
